Dziecko poznaje świat przede wszystkim poprzez zmysł wzroku. Rozwój widzenia zachodzi bardzo dynamicznie w pierwszych latach życia i jest powiązany z rozwojem ogólnym dziecka. Z tego powodu ważne jest, aby rodzice byli świadomi jak przebiega ten proces i jakie sygnały, mogą świadczyć o nieprawidłowościach widzenia u niemowlaka.
Wzrok noworodka
Kiedy noworodek widzi świat? Dziecko używa zmysłu wzroku od razu po urodzeniu, jednak na początku widzi bardzo niewyraźnie. Korzysta bardziej zwidzenia peryferyjnego, dzięki czemu reaguje na światło. Dopiero 3-4 tygodniowy maluch dostrzega kontrastujące wzory oraz jasne i ciemne zarysy obiektów pojawiających się w polu widzenia.
Jak widzi dziecko w pierwszych miesiącach życia?
Miesięczne niemowlę skupia się na twarzach, głównie twarzy matki, którą obserwuje w czasie karmienia. W wieku ok. 3 miesięcy zaczyna interesować się swoimi rączkami, obserwuje je, zbliżając i oddalając od swoich oczu. Śledzi wzrokiem poruszające się obiekty i próbuje sięgać po przedmioty. Okres 4-6 miesiąca życia to czas, kiedy oczy zaczynają ze sobą współpracować, rozwija się wtedy widzenie obuoczne.
Wzrok niemowlaka w okresie 6-12 miesięcy
W tym okresie dziecko ma dość dobrze rozwinięte widzenie barwne, wykazuje większe zainteresowanie kolorowymi zabawkami. Dostrzega coraz drobniejsze elementy. Porusza się w kierunku interesujących je przedmiotów, a także tych znajdujących się w ruchu. Zaczyna bawić się bardziej świadomie, np. wyrzucać zabawki i obserwować co się z nimi dzieje.
Kiedy zapisać dziecko na badanie wzroku?
Pierwsze badanie wzroku zalecane jest już w 4-6 miesiącu życia. W tym czasie zachodzi szybki rozwój widzenia obuocznego, które stanowi fundament dla przyszłego prawidłowego funkcjonowania wzroku. Kolejne badanie warto wykonać około 12 miesiąca życia dziecka.
Jeśli dostrzegamy nieprawidłowe objawy wzrokowe u dziecka, należy jak najszybciej udać się do specjalisty.
Wczesne wykrycie wady wzroku czy chorób oczu, umożliwia szybkie wprowadzenie odpowiedniego postępowania (np. korekcji okularowej) co daje szansę na dalszy niezakłócony rozwój widzenia dziecka.
Niepokojące objawy widzenia u niemowląt
Już od urodzenia warto obserwować oczy dziecka. Jeśli zauważymy nierówną wielkość gałek ocznych, tarcie oczu, pojawiającą się wydzielinę czy często zamknięte oczy u niemowlaka, należy jak najszybciej udać się na badanie okulistyczne. W kolejnych miesiącach badanie wzroku jest wskazane, gdy: dziecko nie obserwuje twarzy rodziców, nie wykazuje zainteresowania zabawkami, nie sięga po nie, jedno lub oboje oczu uciekają na zewnątrz lub do środka. Dziecko w wieku 4-6 miesięcy nie powinno zezować, ponieważ w tym okresie oczy powinny ze sobą współpracować. Niepokojące objawy to także przekrzywianie głowy i brak kontaktu wzrokowego.
Jak wspierać rozwój widzenia w pierwszym roku życia
Korzystny dla rozwoju wzroku jest czas spędzany w naturalnym oświetleniu. Dziecko do 2 roku życia nie powinno mieć kontaktu z ekranami (np. telewizor, telefon, tablet).
1 – 2 miesiąc: od ok. 3 tygodnia życia niemowlę będzie zainteresowane kontrastowymi wzorami, to dobry moment na wykorzystanie książeczek z czarno-białymi obrazkami, a w 2 miesiącu życia dziecka, także z intensywnymi kolorami – żółtym i czerwonym. Pokazuj je dziecku w odległości około kilkudziesięciu centymetrów od oczu.
3-6 miesiąc: możesz powiesić nad łóżeczkiem karuzelę, najlepiej w intensywnych kolorach, a także pokazywać mu kolorowe przedmioty przesuwając je w różnych kierunkach (sprawdzając czy dziecko śledzi ruch), przybliżać i oddalać, a także pozwalać mu po nie sięgać.
7-10 miesiąc: to czas zainteresowania kolorowymi oraz poruszającymi się zabawkami. W tym okresie rozwoju warto wspierać rozwój koordynacji wzrokowo – ruchowej poprzez zabawę z dzieckiem np. sorterem, klockami oraz umożliwić dziecko poruszanie się w kierunku interesujących je przedmiotów.
