Przywołują wspomnienia z dzieciństwa – ból gardła, gorączkę i lody po wizycie u laryngologa. Migdałki podniebienne to niezwykle ważna część układu odpornościowego, zwłaszcza w pierwszych latach życia dziecka. Strategicznie umiejscowione przy wejściu do dróg oddechowych i pokarmowych, walczą z wirusami i bakteriami. Na pierwszej linii frontu. Przechwytują patogeny i uczą niedojrzały organizm jak z nimi walczyć. Jednak wskutek zbyt częstych infekcji lub nadmiernego rozrostu, same są źródłem poważnych problemów. Decyzja o operacji migdałków to bez wątpienia jeden z najczęstszych i najtrudniejszych dylematów, przed jakimi stają zatroskani rodzice.
„Trzeci migdał” a migdałki podniebienne – co i dlaczego usuwamy?
Uporządkujmy nazewnictwo. W języku potocznym często mówimy o „wycięciu migdałków”. Mamy na myśli bardzo różne problemy i co za tym idzie, różne zabiegi. W gardle dziecka mamy do czynienia z dwoma głównymi „aktorami”.
- Migdałek gardłowy (potocznie „trzeci migdał”): Pojedyncza struktura, zlokalizowana wysoko w gardle, za nosem (w tzw. nosogardle), niewidoczna podczas zwykłego zaglądania do buzi.
- Problem: Główny problem związany z trzecim migdałkiem to przerost mechanicznie blokujący nosogardło.
- Typowe objawy: Dziecko permanentnie oddycha przez otwartą buzię, głośno chrapie w nocy, ma nawracające katary i zapalenia uszu, dochodzi niedosłuch (zablokowanie trąbek słuchowych) oraz w dłuższej perspektywie, wady zgryzu i charakterystyczny wygląd twarzy, zwany „twarzą adenoidalną”.
- Zabieg: Adenotomia – usunięcie przerośniętego migdałka gardłowego.
- Migdałki podniebienne (te, które widzimy po bokach gardła):
- Problem: Może to być przerost zwężający światło gardła albo nawracające anginy ropne, gdy migdałki są przewlekłym ogniskiem infekcji.
- Typowe objawy: W przypadku infekcji – częste choroby, wysoka gorączka, ból gardła, częsta antybiotykoterapia. W przypadku przerostu – trudności w połykaniu, chrapanie i groźne bezdechy senne.
- Zabieg: Tonsillektomia (całkowite usunięcie migdałków) lub tonsillotomia (zmniejszenie, „przycięcie”).
Wskazania do operacji z powodu przerostu migdałków
Rozpatrzymy pierwszą i obecnie najczęstszą grupę wskazań wynikających z mechanicznej blokady dróg oddechowych przez zbyt duże migdałki (gardłowy i podniebienne). Wtedy decyzja o operacji jest koniecznością.
- Obturacyjny bezdech senny (OBS): Najpilniejsze wskazanie do operacji. Przerośnięte migdałki wiotczeją w czasie snu, zapadają się i całkowicie blokują przepływ powietrza. Powodują niedotlenienie organizmu, bardzo niespokojny, przerywanego sen i ma poważne konsekwencje dla rozwoju mózgu dziecka. To niechybne problemy z koncentracją, nauką i zachowaniem w ciągu dnia.
- Trudności w połykaniu: Gdy migdałki fizycznie utrudniają przełykanie pokarmów stałych pojawia się braku apetytu, problemy z gryzieniem, a w skrajnych przypadkach nieprawidłowy wzrost i masa ciała dziecka.
- Wady zgryzu i nieprawidłowy rozwój twarzoczaszki: Przewlekłe oddychanie przez usta, wymuszone przez przerośnięty trzeci migdał rozwija tzw. „twarz adenoidalną” – pociągłej, z wysoko wysklepionym podniebieniem i cofniętą żuchwą.
- Nawracające zapalenia uszu i niedosłuch: Przerośnięty trzeci migdał, niczym korek, zatyka ujścia trąbek słuchowych. Dochodzi do zgromadzenia płynu w uszach (wysiękowe zapalenie ucha środkowego), a to jest najczęstszą przyczyną niedosłuchu u dzieci i nawracających, bolesnych infekcji.
Argumenty za operacją, kiedy migdałki są ogniskiem infekcji
Druga grupa dotyczy sytuacji, kiedy migdałki podniebienne, zamiast chronić prowadzą do błędnego koła nawracających chorób.
Nawracające anginy paciorkowcowe: Aby zobiektywizować decyzję i uniknąć pochopnego usuwania migdałków, laryngolodzy na całym świecie często posługują się tzw. kryteriami Paradise’a. Pomaga ocenić, czy korzyści z operacji przewyższą ryzyko.
Kryteria Paradise’a – rozważyć, jeżeli zauważyliście:
7 lub więcej epizodów w ciągu ostatniego roku. Jeśli dziecko chorowało na ciężką, ropną anginę niemal co drugą wizytę u pediatry w ostatnim roku.
5 lub więcej epizodów rocznie w ciągu ostatnich 2 lat. Od dwóch lat obserwujesz, że dziecko regularnie, kilka razy w roku, przechodzi ciężkie infekcje gardła i wymagają antybiotykoterapii.
3 lub więcej epizodów rocznie w ciągu ostatnich 3 lat. Problem nawracających angin jest stałym, uciążliwym elementem życia Waszej rodziny od dłuższego czasu.
Ropień około migdałkowy: To bolesne i groźne powikłanie anginy. Po jego wyleczeniu (które często wymaga nacięcia w szpitalu), zaleca się planowe usunięcie migdałków, by zapobiec nawrotom.
Przewlekłe zapalenie z kamieniami migdałkowymi: U starszych dzieci i dorosłych, w kryptach migdałków mogą powstać tzw. kamienie (czopy retencyjne). Są przyczyną stałego dyskomfortu, przeszkody w gardle i bardzo nieprzyjemnego zapachu z ust.
Wskazania do operacji z powodu rzadkich sygnałów
Istnieją również rzadsze sytuacje wymagające pilnej uwagi. Operacja jest konieczna ze względów diagnostycznych lub onkologicznych.
- Podejrzenie nowotworu: Wyraźna asymetria migdałków podniebiennych (jeden migdałek dużo większy od drugiego), ich nietypowy, owrzodziały wygląd lub bardzo szybki, jednostronny wzrost, zawsze wymagają usunięcia i przekazania do badania histopatologicznego w celu wykluczenia procesu nowotworowego (w tym chłoniaków często lokalizowanych w migdałkach).
- Inne rzadkie choroby: Wskazaniem do operacji może być również podejrzenie rzadkich zespołów autoimmunologicznych. Zespół PFAPA z cyklicznie nawracającą gorączką, aftami i zapaleniem gardła.
Nowoczesna operacja migdałków
Nowoczesna chirurgia laryngologiczna dysponuje całym wachlarzem opcji. Chodzi o usunięcie problemu, ale w sposób jak najmniej inwazyjny. Minimalizujemy ból i przyspieszamy powrót do zdrowia.
Częściej stosuje się nowoczesne techniki termiczne. Jednocześnie tną tkankę i zamykają naczynia krwionośne. Należą do nich koblacja (użycie plazmy w niskiej temperaturze), nóż harmoniczny (wykorzystuje ultradźwięki), diatermia i laser.
Tonsillotomia (przycięcie) vs. Tonsillektomia (wycięcie): Jak już wspomniano, w przypadku leczenia samego przerostu migdałków, u dzieci metodą z wyboru jest tonsillotomia, czyli zmniejszenie. Jest to zabieg znacznie mniej bolesny i obarczony niższym ryzykiem.
Finanse pod lupą – wycięcie migdałków w Warszawie
Decyzja o operacji wiąże się również z aspektem finansowym. W Polsce mamy do wyboru dwie ścieżki.
- Zabieg w ramach NFZ:
- Koszt: Jest w pełni refundowany, czyli bezpłatny dla pacjenta.
- Wyzwania: Główny i najpoważniejszy problem to bardzo długi czas oczekiwania na zabieg. W wielu ośrodkach wynosi od kilku miesięcy do nawet ponad roku. W przypadku dziecka z nasilonymi bezdechami sennymi lub bardzo częstymi anginami, tak długa zwłoka jest z medycznego punktu widzenia nieakceptowalna.
- Prywatne usunięcie migdałków:
- Zalety: Szybki termin, możliwość wyboru konkretnego, renomowanego lekarza i szpitala, a także najnowocześniejszej, małoinwazyjnej metody, nie zawsze dostępnej w ramach NFZ.
- Analiza kosztów (stan na 2025 r.): Ceny w Warszawie są zróżnicowane. Szukając w internecie oferty pod hasłem „wycięcie migdałka cena” (adenotomia), musimy liczyć się z kosztem rzędu 3000 – 5000 zł. W przypadku łączonego zabiegu (tonsillotomia/tonsillektomia z adenotomią), koszt wzrasta do 5000 – 8000 zł, a przy użyciu najnowocześniejszych technik może przekroczyć tę kwotę. Należy zawsze dokładnie sprawdzić, co zawiera cena – czy obejmuje koszt zabiegu, znieczulenia, pobytu w szpitalu i wizyt kontrolnych.
Prywatny zabieg to inwestycja w prawidłowy rozwój dziecka. Koszt operacji jest często niższy niż przyszłe, wieloletnie koszty leczenia powikłań nieleczonego bezdechu, aparatu ortodontycznego lub terapii logopedycznej.
Przygotowanie Przed zabiegiem i rekonwalescencja
Przed zabiegiem: Przygotowanie psychiczne dziecka (spokojna rozmowa, oswajanie tematu przez zabawę i książeczki). Wykonanie zaleconych przez lekarza badań (grupa krwi, morfologia, układ krzepnięcia). W dniu zabiegu dziecko musi być całkowicie zdrowe.
Po zabiegu:
- Kontrola bólu: Regularne leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen).
- Dieta „lodowa”: Chłodne, płynne i papkowate posiłki zmniejszają ból, obrzęk i ryzyko krwawienia.
- Nawodnienie: Należy cierpliwie zachęcać dziecko do picia małych porcji chłodnych płynów.
- Odpoczynek: Dziecko powinno spędzić 1-2 tygodnie w domu bez intensywnego wysiłku.
Przykładowy jadłospis na pierwszy dzień po operacji:
Co można podać dziecku na śniadanie w pierwszym dniu po usunięciu migdałków i dlaczego?
Zalecamy chłodny jogurt naturalny, ponieważ jest łagodny, nie podrażnia gardła i dostarcza białka.
Jakie produkty sprawdzą się jako drugie śniadanie w pierwszej dobie po zabiegu?
Lody waniliowe to idealny wybór –chłód działa łagodząco na podrażnione gardło i przynosi ulgę w bólu.
Co można podać na obiad w pierwszym dniu rekonwalescencji i z czego wynika taki wybór?
Chłodny lekkostrawny rosół. Łatwy do połknięcia i nie powoduje mechanicznego podrażnienia miejsca po migdałkach.
Jaki podwieczorek sprawdzi się w pierwszym dniu po tonsilektomii?
Gładki mus owocowy (np. jabłkowy). Delikatny, nie wymaga gryzienia, a ponadto dostarcza witamin niezbędnych w procesie gojenia.
Co podać na kolację pierwszego dnia po zabiegu?
Chłodny kisiel – konsystencja i temperatura łagodzą podrażnione gardło oraz pomagają utrzymać odpowiednie nawodnienie.
Kolejne 2 dni utrzymujemy podobną dietę, po czym stopniowo wprowadzamy gotowane warzywa i miękkie pieczywo.
Kiedy pilnie do lekarza po zabiegu usunięciu migdałków?
- Jakiekolwiek krwawienie z gardła świeżą, czerwoną krwią.
- Wysoka gorączka, która nie reaguje na leki.
- Bardzo silny ból, który uniemożliwia dziecku picie i przełykanie śliny.
- Objawy odwodnienia (suche usta, płacz bez łez, rzadkie oddawanie moczu).
Powrót do przedszkola/szkoły: Zazwyczaj po około 7-14 dniach.
Powrót do aktywności fizycznej: Ograniczamy intensywny wysiłek fizyczny (w tym lekcje WF) przez około 3-4 tygodnie.
Nagroda za przejście procesu jest zwykle widoczna niemal natychmiast.
Efekty:
- Dziecko wreszcie śpi spokojnie, z zamkniętą buzią, nie chrapie.
- Wstaje rano wypoczęte, jest znacznie bardziej skoncentrowane i spokojniejsze w ciągu dnia.
- Znika błędne koło powracającej anginy i antybiotykoterapii.
- Lepszy apetyt, rozwój mowy (jeśli był zaburzony).
Decyzja o operacji jest trudna, jednak w uzasadnionych przypadkach konieczna. Inwestujemy w zdrowy rozwój, spokojny sen i beztroskie dzieciństwo.
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tonsillektomia
https://konsultacjelaryngologiczne.pl/laryngologia-dziecieca/
